Osoby zainteresowane zdrowiem układu ruchu, w szczególności stawów, powinny zapoznać się z właściwościami i zastosowaniem chondroityny. Ta substancja stanowi jeden z kluczowych składników macierzy pozakomórkowej chrząstki stawowej. Odgrywa istotną rolę w amortyzacji wstrząsów i redukcji tarcia pomiędzy kośćmi. Z tego względu stanowi stosunkowo popularny składnik leków oraz suplementów diety.
Chondroityna – właściwości
Chondroityna to organiczny związek chemiczny zaliczany do polisacharydów, a także substancja naturalnie występująca w ludzkim organizmie. Stanowi ważny element układu kostno-stawowego i odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu struktury oraz funkcji chrząstek. Określa się ją jako endogenną, czyli taką, którą organizm może samodzielnie produkować.
W ludzkim organizmie chondroityna ma postać siarczanu chondroityny – to jej stabilna, bioaktywna forma. Takiej samej warto szukać w suplementach diety. Jej biodostępność wynosi ok. 15-24%. Maksymalne stężenie w osoczu osiąga po upływie 4 godzin od podania, gdy rozkłada się na depolimeryzowane pochodne chondroityny.
Chondroityna – działanie na układ ruchu
- Hydracja (uwodnienie) – siarczan chondroityny przyciąga i zatrzymuje wodę w chrząstce stawowej, tym samym poprawiając nawilżenie i ruchomość stawów.
- Wzmocnienie stawów – chondroityna tworzy struktury podporowe w tkance chrzęstnej, wpływając na ich sprężystość i wytrzymałość.
- Ochrona przed degradacją chrząstki stawowej – chondroityna pomaga zachować integralność strukturalną chrząstek, przeciwdziałając naturalnym procesom rozpadu kolagenu i elastyny w organizmie (zmniejsza aktywność kolagenazy i elastazy).
- Działanie przeciwzapalne – siarczan chondroityny ma właściwości przeciwzapalne (zmniejsza aktywność interleukin, prostaglandyn i metaloproteaz), dzięki czemu może łagodzić dolegliwości bólowe i obrzęk stawów, np. w chorobie zwyrodnieniowej stawów.
- Stymulacja syntezy proteoglikanów – to białka tworzące macierz chrząstki stawowej, które są ważne dla zachowania jej zwartej, mocnej struktury.
Suplementy diety z chondroityną – na co zwrócić uwagę podczas wyboru?
W pierwszej kolejności sprawdź, jaką postać chondroityny zawiera suplement. Lepiej wybierać siarczan chondroityny niż np. chondroitynian sodu. Pierwsza forma naturalnie występuje w ludzkim organizmie, a przez to charakteryzuje się większą stabilnością i bioaktywnością.
Na rynku znajdziesz wiele suplementów diety z chondroityną. Na ogół są to preparaty wieloskładnikowe, np. z kolagenem, kwasem hialuronowym i siarką MSM, czyli z innymi substancjami korzystnymi dla zdrowia stawów. Publikacje naukowe wskazują, że chondroityna działa najsilniej w połączeniu z glukozaminą – obie substancje mają podobną strukturę i mogą synergistycznie zmieniać metabolizm chrząstki stawowej.
Przeczytaj inne artykuły o popularnych suplementach diety na: https://pro-farm.pl/suplementy/.
Chondroityna jako lek
Chondroityna występuje także w formie leku. Lekarze mogą przepisywać ją jako substancję przeciwdziałającą objawom choroby zwyrodnieniowej stawów. Badania kliniczne potwierdzają, że w dawce dobowej 1500 mg chondroityna wykazuje efekt przeciwbólowy [3].
Tym samym chondroityna może wspierać działanie klasycznych analgetyków (leków blokujących sygnały bólu przekazywane z organizmu do mózgu). Niekiedy może być również alternatywą dla stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, np. u pacjentów z problemami gastrycznymi.
Trzeba mieć przy tym na uwadze, że chondroityna nie stanowi zamiennika leków na ból o charakterze ostrym. Wynika to z faktu, że efekt przynosi dopiero po długotrwałym, systematycznym stosowaniu – przez ok. 6 tygodni.
Kto może rozważyć suplementację chondroityny?
Chondroityna może stanowić wsparcie układu ruchu u osób:
- uprawiających sport,
- z nadwagą,
- wykonujących pracę fizyczną,
- doświadczających bólu i ograniczonej ruchomości stawów.
Doskwiera Ci ból stawów po aktywności fizycznej? Sprawdź artykuł: https://pro-farm.pl/kolano-biegacza-cwiczenia-objawy-leczenie/
Co ciekawe, suplementacja chondroityny może wpływać także na urodę. Badania przeprowadzone na modelu rany skórnej i modelu skóry starzejącej się wykazały, że leczenie siarczanem chondroityny zwiększa proliferację (namnażanie się) keratynocytów (komórek nabłonkowych zewnętrznej warstwy skóry) i fibroblastów (komórek tkanki łącznej w skórze właściwej) [4].
Jak długo stosować chondroitynę?
Suplementy diety z chondroityną działają wolno, dlatego stosuje się je długotrwale. Zalecany przez specjalistów okres stosowania chondroityny to 90 dni (3 miesiące). Po tym czasie lek lub suplement diety zawierający chondroitynę należy odstawić na co najmniej 60 dni (2 miesiące).
Dawkowanie chondroityny
Ponieważ badania kliniczne potwierdzają skuteczność przeciwbólową chondroityny przy dawce dobowej 1500 mg, lekarze najczęściej zalecają stosowanie jej 800-1500 mg dziennie. Trzeba przy tym pamiętać, że dokładne dawkowanie chondroityny powinno być ustalane indywidualnie – na podstawie wieku, wagi, stanu zdrowia oraz celu suplementacji.
Chondroitynę należy przyjmować zgodnie z zaleceniami producenta określonego suplementu diety albo leku. Nie ma jednej, właściwej pory dnia, gdy powinno się zażywać chondroitynę. Można rozważyć suplementowanie jej do posiłku, ponieważ w ten sposób można rozłożyć w czasie wchłanianie chondroityny z przewodu trawiennego.
Chondroityna – skutki uboczne suplementacji
Chondroityna to związek stosunkowo bezpieczny i dobrze tolerowany przez organizm. Skutki uboczne jej suplementacji najczęściej mają związek ze źle dobraną (za wysoką dawką) lub alergią, zwłaszcza na ryby i owoce morza (w tym skorupiaki), z których większość producentów pozyskuje chondroitynę.
Najczęściej występujące skutki uboczne stosowania chondroityny to:
- dolegliwości ze strony przewodu trawiennego: nudności, biegunka, zaparcia, ból brzucha,
- wysypka skórna,
- bóle i zawroty głowy,
- świąd,
- obrzęki,
- zaburzenia snu.
Gdzie występuje chondroityna w pożywieniu?
Produkty spożywcze zawierają niewielką ilość chondroityny. Znajduje się ona przede wszystkim w:
- bulionach kostnych, gotowanych np. na kościach wołowych i drobiowych,
- galaretkach mięsnych, m.in. z nóżek wieprzowych i wołowych, które zawierają fragmenty chrząstek.
Jeśli chcesz zwiększyć podaż chondroityny w codziennym jadłospisie, możesz rozważyć jej suplementację. Często zawiera ją kolagen na stawy, którego skuteczność również potwierdzają badania kliniczne.
Chondroityna – przeciwwskazania do stosowania
Przed rozpoczęciem suplementacji chondroityny warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli przyjmuje się leki na stałe. Chondroityna może wchodzić w interakcje m.in. z lekami przeciwzakrzepowymi. Może także wpływać na poziom cukru we krwi.
Przeciwwskazaniami do stosowania chondroityny bez konsultacji lekarskiej są:
- choroby nerek,
- upośledzona czynność wątroby,
- schorzenia serca.
Chondroityny nie należy przyjmować również w ciąży i podczas karmienia piersią – ze względu na niewielką ilość badań jej wpływu na rozwój płodu i zdrowie dziecka.
Właściwości i zastosowanie chondroityny – podsumowanie
Chondroityna jest naturalnym składnikiem chrząstki stawowej, który ma właściwości nawilżające, wzmacniające oraz chroniące stawy. Z tego względu siarczan chondroityny stanowi składnik leków i suplementów diety na stawy. Jego stosowanie mogą rozważyć osoby z chorobą zwyrodnieniową stawów, ponieważ długotrwała, systematyczna suplementacja chondroityny ma udowodnione działanie łagodzące dolegliwości bólowe.
Źródła:
[1] Tomaszewski W., „Terapia skojarzona glukozaminą i chondroityną w chorobie zwyrodnieniowej stawów w świetle najnowszych badań”, Ortop Traumatol Rehab 16.5 (2014): 555-560.
[2] Tłustochowicz W., Tłustochowicz M., „4 przypadki kliniczne chorych, u których warto rozważyć zastosowanie połączenia chondroityny z glukozaminą”, Medycyna i Życie 8.1-4 (2021): 42-52.
[3] Woroń J., „Komentarz: Leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów: aktualne zalecenia”, Lekarz POZ 6.1 (2020).
[4] Min D., Park S., Kim H., Lee SH., Ahn Y., Jung W., Kim HJ., Cho YW., “Potential anti-ageing effect of chondroitin sulphate through skin regeneration”, Int J Cosmet Sci. 2020 Oct;42(5):520-527. doi: 10.1111/ics.12645. Epub 2020 Aug 20. PMID: 32583476.