Berberyna to naturalny związek chemiczny o licznych właściwościach korzystnych dla zdrowia. Znajduje coraz powszechniejsze zastosowanie w suplementach diety. Wynika to przede wszystkim z jego wpływu na procesy metaboliczne w organizmie, w tym na gospodarkę glukozy i lipidów. Suplementacja berberyny w połączeniu z dietą redukcyjną i aktywnością fizyczną może ułatwiać redukcję tkanki tłuszczowej.
Berberyna – co to takiego?
Związek chemiczny o nazwie berberyna pozyskuje się z kilku gatunków roślin – przede wszystkim z berberysu zwyczajnego (Berberis vulgaris), który powszechnie występuje w Europie, Azji Północnej i Afryce Północnej. Berberyna to bioaktywna, organiczna substancja (alkaloid), która może silnie oddziaływać na organizm człowieka.
Berberyna – właściwości
Berberynę (a raczej ekstrakty roślinne z liści i korzeni berberysu) stosuje się od pokoleń w medycynie ludowej wielu krajów, m.in. Chin, Egiptu i Iranu. Berberys to ważna roślina lecznicza także w medycynie ajurwedyjskiej. Aktualnie można zaobserwować wzrost zainteresowania berberyną w kontekście chorób metabolicznych.
Badania naukowe potwierdzają wpływ berberyny na:
- gospodarkę węglowodanową – berberyna powoduje spadek współczynnika HOMA-IR (określający poziom insulinooporności),
- profil lipidowy organizmu – wykazano, że doustne przyjmowanie ekstraktu z berberysu obniża poziom trójglicerydów i cholesterolu we krwi,
- mikroflorę jelitową – berberyna zmniejsza liczebność bakterii szczepów produkujących cukry proste w jelitach, jednocześnie zwiększa populację szczepów bakterii jelitowych, które wspierają terapię organizmu metforminą (lekiem stosowanym w cukrzycy typu 2),
- przeciwdziałanie powikłaniom cukrzycy typu 2 – berberyna zmniejsza ryzyko występowania niektórych powikłań cukrzycowych, np. choroby nerek.
Berberyna – działanie
Jako alkaloid berberyna charakteryzuje się szerokim działaniem na wiele aspektów zdrowotnych. Poza wpływem na metabolizm glukozy i lipidów znane jest również jej działanie:
- antybakteryjne,
- przeciwgrzybicze,
- antywirusowe,
- hipotensyjne (obniżające ciśnienie),
- antyoksydacyjne,
- żółciopędne,
- przeciwzapalne,
- hepaprotekcyjnie (wspierające procesy regeneracyjne wątroby),
- przeciwnowotworowe,
- rozkurczowe (na mięśnie gładkie).
Czy berberyna ułatwia odchudzanie?
Wiele źródeł internetowych podaje informacje, że berberyna może wpływać na redukcję masy ciała. Jest to po części prawda – w połączeniu z deficytem kalorycznym (wynikającym ze stosowanej diety i aktywności fizycznej) berberyna może ułatwiać odchudzanie.
Jej skuteczność jest porównywalna z metforminą, jednocześnie berberyna powoduje mniej skutków ubocznych. Badania dowiodły, że doustne przyjmowanie ekstraktu z berberysu przyczynia się do spadku masy ciała, ciśnienia tętniczego krwi i glikemii 2 godziny po posiłku.
Suplementy diety z berberyną
Suplementy diety z berberyną bazują na ekstraktach z liści, korzeni i innych części berberysu. Najczęściej zawierają chlorowodorek berberyny lub siarczan berberyny. Obie mają formę soli organicznych. Do wyboru pozostają m.in.:
- tabletki,
- kapsułki,
- krople,
- proszki,
- susz do zaparzania.
Wybierając suplement diety z berberyną, zwróć uwagę przede wszystkim na jego standaryzację. Producent powinien rzetelnie informować, ile substancji czynnej (berberyny) znajduje się w pojedynczej porcji preparatu. Niektóre mogą zawierać nawet 98% berberyny.
Dodatkowo warto sięgać po suplementy diety, które mają wskaźnik DER (Drug Extract Ratio). Informuje on o stosunku masy surowca roślinnego (np. liści berberysu) do otrzymanego ekstraktu (berberyny).
Najlepsze suplementy z berberyną to te, których bezpieczeństwo oraz działanie potwierdzają badania laboratoryjne.
Berberyna – zastosowanie
- W 2021 roku berberynę uwzględniono w zaleceniach Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego jako wsparcie dietoterapii u osób z zaburzeniami lipidowymi.
- Bez wątpienia berberyna może stanowić także wsparcie gospodarki węglowodanowej, np. u osób z insulinoopornością.
- Osoby z nadwagą i otyłością mogą rozważyć suplementację berberyny podczas stosowania diety redukcyjnej.
Jeżeli zastanawiasz się nad przyjmowaniem berberyny, skonsultuj suplementację ze swoim lekarzem. Dotyczy to w szczególności osób ze zdiagnozowanymi chorobami (np. cukrzycą typu 2), które przyjmują już leki na stałe.
Dowiedz się, jakie jeszcze naturalne suplementy diety mogą pomóc Ci w zmniejszeniu masy ciała: Naturalne substancje w walce z otyłością.
Berberyna – dawkowanie
Po wybraniu suplementu diety z berberyną stosuj się do zaleceń dawkowania określonych przez producenta. Mogą one różnić się pomiędzy poszczególnymi preparatami, co wynika np. z ich odmiennej standaryzacji.
Bezpieczna dawka dzienna berberyny wynosi od 500 do 1500 mg. Takie dawki wykazały również skuteczność w regulacji stężenia glukozy i lipidów we krwi.
Warto mieć na uwadze, że berberyna nie stanowi związku, który dobrze wchłania się w przewodzie pokarmowym. Mniej niż 0,5% spożytej berberyny przedostaje się do układu krążenia. Uwzględnia to jednak wskazane wyżej dobowe dawkowanie.
Berberyna rano czy wieczorem?
Żeby poprawić wchłanianie berberyny z suplementów diety, najlepiej przyjmować ją z posiłkami bogatymi w tłuszcze, np. z awokado, jajkami, orzechami czy olejami roślinnymi. W miarę możliwości warto podzielić dzienną suplementację berberyny na 2-3 mniejsze dawki: do śniadania, obiadu i kolacji.
Berberyna – po jakim czasie efekty?
Pierwsze efekty suplementacji możesz zaobserwować po ok. 4 tygodniach suplementowania berberyny. Wymaga to jednak jej regularnego stosowania oraz prowadzenia zdrowej diety i aktywnego trybu życia.
Bezpieczna suplementacja berberyny może trwać do 12. tygodni. Po tym czasie wskazane jest 4 tygodnie przerwy, by organizm mógł samodzielnie regulować procesy metaboliczne. Berberyny nie należy przyjmować na stałe, jej zbyt długie stosowanie może powodować akumulację alkaloidu w wątrobie i mięśniu sercowym.
Dowiedz się więcej na temat bezpiecznej suplementacji
Berberyna – skutki uboczne
Berberynę uznaje się za stosunkowo bezpieczny suplement diety (pod warunkiem że nie przekracza się jego maksymalnego dawkowania dobowego). U niektórych osób może występować jednak nadwrażliwość na berberynę, prowadząca do:
- hipoglikemii (spadku poziomu cukru we krwi poniżej normy),
- bólu brzucha,
- nudności,
- biegunki,
- wymiotów,
- zbyt niskiego ciśnienia tętniczego,
- zaburzonego wchłaniania substancji odżywczych ze spożywanych pokarmów.
Jeśli występują u Ciebie wymienione wyżej skutki uboczne, przerwij suplementację berberyny.
Szczególną ostrożność w przyjmowaniu berberyny powinny zachować osoby ze zdiagnozowanymi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. W ich przypadku nie jest wskazana suplementacja bez konsultacji z lekarzem.
Berberyna – przeciwwskazania
Suplementy diety z berberyną mogą przyjmować osoby dorosłe. Nie należy podawać ich osobom poniżej 18. roku życia. Inne przeciwwskazania do stosowania berberyny stanowią:
- ciąża,
- karmienie piersią,
- choroby wątroby,
- przyjmowane leki na: cukrzycę, nadciśnienie, przeciwzakrzepowe, antybiotyki i niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Ponadto podczas suplementacji berberyny nie należy spożywać alkoholu i soku grejpfrutowego, które mogą zakłócać jej prawidłowy metabolizm w wątrobie.
Właściwości i zastosowanie berberyny – podsumowanie
Berberyna to naturalny związek chemiczny pozyskiwany z liści i korzeni berberysu. Silny alkaloid ma szereg właściwości korzystnych dla zdrowia, jednak największą uwagę skupiają te wspierające procesy metaboliczne w organizmie. Wiele badań dowodzi wpływu berberyny na metabolizm węglowodanów i lipidów w organizmie. Ma ona właściwości podobne do metforminy – leku na cukrzycę. Z tego względu stosowanie berberyny może okazać się użyteczne np. podczas odchudzania. Warto jednak skonsultować je ze specjalistą.
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępuje porady medycznej. Przed wprowadzeniem zmian pod kątem swojego zdrowia skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą.
Źródła
Źródła:
1. Dębek K., Kalinowski M., Kalinowska J., Mroszczyk S., „Berberyna w terapii cukrzycy typu 2 – przegląd literatury”, Wybrane zagadnienia z zakresu bromatologii, Tom 3, 2023.
2. Wajda K., „Berberyna jako naturalna siła wsparcia dla pacjentów w walce z chorobami metabolicznymi”, Książka Abstraktów Warszawskie Dni Nauki, Międzynarodowa Konferencja Studentów i Doktorantów, 25-26 maja 2024.
3. Wojciechowska I., „Berberys pospolity-roślina ozdobna i lecznicza”, Kosmos 66.3 (2017): 487-490.
4. Mróz M., Pastusiak K., Bogdański P., „Potencjalne możliwości wykorzystania berberyny w przeciwdziałaniu insulinooporności i w cukrzycy typu 2”, Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej 75.1 (2021).
5. Sanjari M., Shamsinejad B., Khazaeli P. i in., 2020. Safety and efficacy of Berberis integerrima root extract in patients with type 2 diabetes. A parallel intervention based triple blind clinical trial. J. Diabetes Metab. Disord. 19(1), 71–80.
6. Yao Y., Chen H., Yan L. i in., 2020. Berberine alleviates type 2 diabetic symptoms by altering gut microbiota and reducing aromatic amino acids. Biomed Pharmacother. 131, 110669.
7. Cui H.X., Hu Y.N., Li J.W. i in., 2018. Hypoglycemic mechanism of the berberine organic acid salt under the synergistic effect of intestinal flora and oxidative stress. Oxid. Med. Cell. Longev. 2018, 8930374.
8. Ma Z., Zhu L., Wang S. i in., 2022. Berberine protects diabetic nephropathy by suppressing epithelialto-mesenchymal transition involving the inactivation of the NLRP3 inflammasome. Ren. Fail. 44(1), 923–932.
9. Liu D., Zhang Y., Liu Y., Hou L., Li S., Tian H., Zhao T.: Berberine modulates gut microbiota and reduces insulin resistance via the TLR4 signaling pathway. Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes, 2018; 126: 513-520.