Mięta pieprzowa od starożytności jest stosowana w ziołolecznictwie. Dzięki zawartemu w jej liściach olejkowi eterycznemu, a także ponad 30 innym związkom ma właściwości wspierające układ trawienny, moczowy, nerwowy i odpornościowy. Można stosować ją m.in. na niestrawność, zespół jelita drażliwego (IBS), stres i napięcie nerwowe, a także katar i kaszel. Najpopularniejsze są napary z mięty pieprzowej, choć coraz więcej osób stosuje również olejek miętowy.
Właściwości mięty pieprzowej
Mięta pieprzowa (łac. Mentha piperita L.) to zioło lecznicze z rodziny jasnowatych, które jest stosowane od czasów starożytnych. Zapiski o mięcie pieprzowej znalazły się m.in. w papirusie Ebersa z XVI wieku p.n.e. oraz w Torze. Była wykorzystywana w medycynie chińskiej, greckiej oraz rzymskiej. Dziś mięta pieprzowa jest uprawiana niemal na wszystkich kontynentach świata, a szczególną popularnością cieszy się w Europie, Azji i Ameryce Południowej.
Przeczytaj nasz artykuł pt. Najpopularniejsze zioła lecznicze rosnące w Polsce, gdzie mięta pieprzowa zajęła 2 miejsce.
Surowcem zielarskim są przede wszystkim liście mięty pieprzowej, które zawierają ok. 2% olejku eterycznego (Oleum Menthae piperitae) i ponad 30 innych związków, takich jak:
- flawanoidy,
- garbniki,
- fenolokwasy,
- gorycze,
- witaminy,
- sole mineralne.
Mięta pieprzowa ma charakterystyczny, orzeźwiający zapach, a spożywana lub aplikowana na skórę powoduje uczucie chłodu. Za właściwości te odpowiada mentol – główny składnik jej olejku eterycznego, który drażni zakończenia włókien nerwowych związane z uczuciem zimna. Poza ziołolecznictwem mięta ma również szerokie zastosowanie w kuchni i kosmetyce. Nadaje się do samodzielnej uprawy – zarówno w ogrodzie, jak i w domu w doniczkach. Jej liście osiągają długość 4-7 cm. Kwitnie od lipca do połowy sierpnia (ma małe, jasnofioletowe kwiaty).
Na co stosować miętę pieprzową?
- Dolegliwości układu trawiennego – takie jak niestrawność, mdłości, brak apetytu, ponieważ mięta stymuluje wydzielanie soku żołądkowego, przyspiesza trawienie i przyswajanie pokarmu. Jeśli masz problemy trawienne, sprawdź nasz artykuł pt. Dieta lekkostrawna.
- Zespół jelita drażliwego – napary z mięty pieprzowej, a także spożywcze olejki miętowe mają właściwości wiatropędne i wspierają prawidłową perystaltykę jelit, ponieważ działają spazmolitycznie (rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit). Jeśli masz IBS, sprawdź nasz artykuł pt. Dieta low FODMAP.
- Stres i napięcie nerwowe – olejek eteryczny z mięty pieprzowej w aromaterapii ma właściwości uspokajające, łagodzi stres, koi i odpręża.
- Dolegliwości układu moczowego – napary z mięty pieprzowej działają moczopędnie, dzięki czemu mogą wspierać prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego.
- Kaszel i katar – olejek eteryczny z mięty pieprzowej to popularny składnik preparatów na górne drogi oddechowe, które mają działać wykrztuśnie, udrażniać nos i ułatwiać oddychanie.
- Układ odpornościowy – związki, które występują w mięcie pieprzowej, słyną z właściwości przeciwdrobnoustrojowych (antybakteryjnych, przeciwgrzybiczych, antywirusowych). Napary z mięty pieprzowej mają również działanie rozgrzewające.
- Dolegliwości skórne – żele, maści i kremy z dodatkiem olejku z mięty pieprzowej mogą łagodzić podrażnienia skóry i wynikające z nich np. uczucie świądu.
Napary z mięty pieprzowej
Liście mięty pieprzowej to popularny składnik naparów. Możesz przygotować je samodzielnie ze świeżych lub suszonych liści mięty, lub kupić gotową herbatkę ekspresową (w saszetkach).
Na 1 filiżankę użyj:
- 5-10 listków świeżej mięty, 1-2 łyżeczki suszonych liści lub 1 saszetkę herbatki miętowej,
- 250 ml przegotowanej wody o temperaturze 90-95 °C.
Miętę zaparzaj pod przykryciem, ponieważ olejki eteryczne są lotne. Dostosuj czas zaparzania do własnych potrzeb (5-10 minut). Herbatka miętowa zawiera mniej olejku eterycznego (0,7-1,9%) niż olejek z mięty pieprzowej. Pamiętaj, że gdy wydłużasz czas zaparzania, zwiększasz zawartość olejku eterycznego, a także związków polifenolowych i flawanoidów w naparze.
Napary z mięty pieprzowej nadają się zarówno do picia, jak i do płukania jamy ustnej, np. przy dolegliwościach jamy ustnej, takich jak zapalenie dziąseł.
Mięta pieprzowa w suplementach diety
Wielu producentów suplementów diety używa ekstraktów lub olejku z mięty pieprzowej. To popularne dodatki do kapsułek, kropli czy tabletek na:
- trawienie,
- refluks i zgagę,
- dolegliwości dróg żółciowych,
- zespół jelita drażliwego (IBS),
- wsparcie dróg oddechowych.
Olejek z mięty pieprzowej
Najwięcej związków biologicznie czynnych zawiera olejek z mięty pieprzowej. Jest on otrzymywany ze świeżych liści rośliny metodą destylacji parą wodną. Zawiera mentol (30-55%), a także estry mentolu, ketony, mentofuran, monoterpeny i tlenki terpenowe. Ma charakterystyczny, intensywny smak i zapach. Może być bezbarwny lub mieć jasnożółty kolor.
Olejek z mięty pieprzowej znajdziesz m.in. w:
- pastach do zębów,
- maściach,
- kremach,
- żelach,
- płynach do płukania jamy ustnej,
- tabletkach do ssania.
Wyniki badań naukowych wskazują na dużą aktywność olejku wobec bakterii beztlenowych, szczepów takich jak Enterococcus faecium, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Serratia marcescens, Pseudomonas aeruginosa, Micrococcus luteus, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae i Bacillus subtilis. Działa on też na niektóre grzyby drożdżopodobne, dermatofity i grzyby pleśniowe, a także wirusy (Herpes simplex i HSV-1) [1].
Mięta pieprzowa w kuchni
Mięta to również jedno z najpopularniejszych ziół w kuchniach świata, m.in. Bliskiego Wschodu, Azji Południowo-Wschodniej, kuchni brytyjskiej, greckiej i bałkańskiej. Liście mięty możesz dodawać zarówno do deserów, jak i do dań wytrawnych, takich jak:
- sosy – klasyczny sos grecki tzatziki zawiera świeże liście mięty,
- mięsa – mięta dobrze komponuje się m.in. z jagnięciną i tłustymi rybami,
- sałatki – liście mięty to klasyczny dodatek do sałatki tabbouleh z kaszą bulgur,
- zupy – wypróbuj zupę ciecierzycową ze skórką cytryny i miętą pieprzową,
- napoje – mięta idealnie komponuje się np. z lemoniadą,
- drinki – liście mięty to obowiązkowy dodatek mohito,
- koktajle – możesz dodać miętę np. do domowego ice tea albo owocowego smoothie,
- czekolady – mięta to ciekawy akcent w czekoladowych nutach,
- sorbety – listki mięty idealnie podkreślają smak orzeźwiających sorbetów, m.in. cytrusowych, jabłkowych, malinowych.
Przeciwwskazania do stosowania mięty pieprzowej
Mięta pieprzowa to stosunkowo bezpieczne zioło, jednak istnieją pewne przeciwwskazania do jej stosowania. To m.in.:
- choroba refluksowa – ponieważ olejek miętowy rozluźnia dolny zwieracz przełyku, może nasilać cofanie się treści żołądkowej i zgagę,
- kamica żółciowa i zapalenie dróg żółciowych – mięta ma właściwości żółciopędne, a u osób z kamicą żółciową, w których przewody żółciowe są zablokowane, może doprowadzić do ataku kolki,
- wiek – zachowaj ostrożność, jeśli chcesz podać napar albo olejek z mięty dziecku (poniżej 4. roku życia zawsze skonsultuj to z lekarzem pediatrą),
- niektóre leki – m.in. immunosupresyjne, zobojętniające kwas żołądkowy, przeciwcukrzycowe, na nadciśnienie,
- alergie – niektóre osoby są uczulone na mentol lub rośliny z rodziny jasnowatych, przez co spożywanie mięty pieprzowej może wywoływać u nich ból głowy, wysypkę i zaczerwienienie skóry.
Mięta w ciąży – czy można stosować?
Napary z mięty pieprzowej (w umiarkowanych ilościach) z reguły są bezpieczne dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, choć zawsze warto zapytać o zdanie lekarza ginekologa, który prowadzi ciążę. Nie należy pić mięty w nadmiarze, ponieważ w bardzo dużych porcjach może działać rozkurczowo na macicę. Istnieją również przesłanki, że nadmierne spożycie mięty pieprzowej może hamować laktację.
Mięta pieprzowa – właściwości. Podsumowanie
Mięta pieprzowa to cenione od starożytności zioło lecznicze, które dzięki zawartości olejku eterycznego i mentolu wspiera m.in. układ trawienny, oddechowy oraz odpornościowy. Miętę możesz stosować w formie naparów i olejków na dolegliwości takie jak niestrawność, zespół jelita drażliwego, stres czy katar, wykorzystując jej właściwości rozkurczowe i przeciwbakteryjne. Poza medycyną roślina ta ma również szerokie zastosowanie w kosmetyce oraz kuchni, stanowiąc aromatyczny dodatek do napojów, deserów i dań wytrawnych. Pamiętaj jednak, że nie każdy może stosować miętę pieprzową. Zachowaj ostrożność, jeśli masz refluks, kamicę żółciową, jesteś w ciąży lub karmisz piersią. Nie podawaj mięty pieprzowej małym dzieciom (poniżej 4. roku życia).
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępuje porady medycznej. Przed wprowadzeniem zmian pod kątem swojego zdrowia skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą.
Źródła:
- Kusiak, A., Kędzia, A., Molęda-Ciszewska, B., Kędzia, A. W., Maciejewska, K., Włodarkiewicz, A., & Kwapisz, E. (2010). Działanie olejku z mięty pieprzowej na bakterie beztlenowe. Dental and Medical Problems, 47(3), 334-338.
- Chrapek, A., & Dzida, K. Skład chemiczny, warunki uprawy i właściwości lecznicze mięty pieprzowej (Mentha× piperita L.). Wybrane zagadnienia z zakresu przemysłu spożywczego oraz zarządzania i inżynierii produkcji, 16.
- Kałwa, K., Wilczyński, K., & Olesińska, K. (2017). Wpływ warunków przechowywania suszonej mięty pieprzowej (Mentha piperita L.) na antyoksydacyjne właściwości otrzymanych naparów oraz zawartość i skład olejku eterycznego. Acta Scientiarum Polonorum. Technica Agraria, 16(1-2), 13-22.
- Mystkowska, I., Zarzecka, K., Baranowska, A., & Gugała, M. (2016). Mięta pieprzowa (Mentha piperita L.) – roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych. Herbalism, 1(2).
- Newerli-Guz, J., & Kobylańska, A. (2013). Ocena jakości jednoskładnikowych herbatek ziołowych na przykładzie Mentha piperita. Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(4), 862-865.
- Adaszynska, M., Swarcewicz, M., Markowska-Szczupak, A., & Jadczak, D. (2013). Skład chemiczny i właściwości przeciwdrobnoustrojowe olejku eterycznego i ekstraktu z mięty pieprzowej odmiany ‘Asia’. Żywność Nauka Technologia Jakość, 20(2).