W Polsce powszechnie rosną zioła, które nie tylko są od pokoleń wykorzystywane w medycynie naturalnej, ale również dodawane do niektórych kosmetyków i wyrobów medycznych. Doskonały przykład stanowi ziele świetlika – naturalny składnik m.in. kropel do oczu, kremów oraz maści. Poznaj jego właściwości i zastosowanie.
Ziele świetlika – co to takiego?
Świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana Hayne) to roślina powszechnie występująca zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. Potocznie nazywa się go także ptasimi oczkami lub złodziejem mlecznym. Rośnie przede wszystkim na terenach podmokłych, takich jak łąki, bagna czy obrzeża lasów. Świetlik ma charakterystyczne kwiaty z fioletowymi żyłkami i żółtymi plamkami.
Ziele świetlika – na co pomaga?
W przypadku surowca zielarskiego takiego jak ziele świetlika właściwości korzystne dla zdrowia mogą być naprawdę szerokie. Wynikają one z licznych substancji aktywnych, jakie zawiera roślina. Na szczególną uwagę zasługują występujące w niej:
- irydoidy glikozydowe (aukubina, katalpol, katalpozyd) – to związki chemiczne o właściwościach antybakteryjnych, przeciwzapalnych oraz antyoksydacyjnych,
- flawanoidy (izokwercytryn, rutozyd, galaktozydy, apigeniny, luteolina) – grupa naturalnych związków działa przeciwutleniająco i ma właściwości wzmacniające naczynia krwionośne,
- witamina C – silny antyoksydant neutralizuje wolne rodniki, których nadmiar w organizmie może przyczyniać się np. do chorób oczu, takich jak zaćma czy zwyrodnienie plamki żółtej,
- kwasy fenolowe (ferulowy, galusowy, kawowy, chlorogenowy, gentyzynowy) – wspierają ochronę oksydacyjną organizmu, działają przeciwzapalnie, antybakteryjnie i mogą zmniejszać ryzyko niektórych nowotworów,
- lignany – to grupa związków chemicznych zaliczana do tzw. fitoestrogenów, działają przeciwutleniająco, antybakteryjnie i wspierają równowagę hormonalną organizmu u kobiet w okresie menopauzy,
- garbniki – te związki chemiczne pełnią naturalne funkcje ochronne roślin, dlatego mają właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze,
- fitosterole – mają strukturę chemiczną zbliżoną do cholesterolu, ze względu na co wspierają regulację parametrów lipidowych we krwi,
- aminokwasy (glicyna, leucyna, walina) – służą do syntezy niektórych białek w organizmie, a ponadto mają właściwości detoksykacyjne i regulujące poziom cukru we krwi,
- sole mineralne (miedź i mangan) – wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, produkcję energii i funkcje poznawcze.
Ziele świetlika w medycynie ludowej
Ze względu na wyżej wymienione substancje aktywne ziele świetlika znajduje powszechne zastosowanie w fitoterapii. Świetlik łąkowy od pokoleń uznawano za roślinę leczniczą, dlatego miał on szerokie zastosowanie w medycynie ludowej. Stosowano go m.in. na:
- bóle głowy,
- kaszel,
- katar,
- bezsenność,
- poprawę ostrości widzenia,
- lepsze trawienie.
Ziele świetlika a oczy
Dziś ekstrakty ze świetlika łąkowego są stosowane przede wszystkim w kroplach do oczu. Można używać ich w celu wsparcia leczenia:
- zapalenia spojówek o różnym podłożu (np. alergicznym albo bakteryjnym),
- jęczmienia (miejscowego zakażenia gruczołów na powiece),
- zespołu suchego oka (niewystarczającego pokrycia rogówki i spojówki filmem łzowym).
Krople do oczu z ekstraktem z ziela świetlika mogą przynieść ulgę w szczególności osobom, które:
- borykają się z reakcjami alergicznymi w obrębie oczu,
- odczuwają suchość, pieczenie i piasek pod powiekami,
- spędzają wiele czasu, wytężając wzrok (np. podczas prowadzenia samochodu, pracy przy komputerze, czytania książki czy oglądania telewizji),
- pracują w zadymionych lub klimatyzowanych pomieszczeniach.
Stosowanie kropli do oczu ze świetlikiem pomaga uzyskać efekt:
- zmniejszenia zmęczenia i zaczerwienienia oczu,
- ochrony wzroku przed działaniem promieni UV i światła niebieskiego,
- komfortowego nawilżenia gałki ocznej.
Ziele świetlika to również składnik niektórych produktów kosmetycznych. Zawierają je m.in. kremy i żele pod oczy, które mają na celu zmniejszać opuchliznę i zasinienia.
Jak stosować ziele świetlika?
Do Twojego wyboru pozostaje wiele suplementów diety, kosmetyków i wyrobów medycznych bazujących na zielu świetlika. Dzielimy je na te do użytku zewnętrznego:
- krople,
- maści,
- kremy,
oraz na te, które nadają się do spożycia, np. suszone ziele świetlika umożliwia przygotowywanie naparów do picia. Można stosować je np. na infekcje górnych dróg oddechowych.
Zachęcamy Cię do samodzielnego zbierania ziela świetlika na pobliskiej łące (pod warunkiem że masz pewność co do gatunku ziela i braku jego zanieczyszczenia). Zbiór na początku kwietnia gwarantuje najwyższą zawartość korzystnych dla zdrowia składników.
Ziele świetlika należy ścinać poniżej rozgałęzienia łodygi. Powinno być suche (także bez rosy). Najlepiej suszyć je naturalnie przy dużym przewiewie.
Zwykle 3,5 kg świeżego ziela pozwala uzyskać ok. 1 kg suszu). Jeżeli będziesz przechowywać je w szczelnym pojemniku bez dostępu światła, może wystarczyć Ci na naprawdę długi czas.
Napary z ziela świetlika nadają się zarówno do picia, jak i do robienia okładów i przemywania brzegów oka. Łatwo przygotujesz je, zalewając wrzątkiem ok. 2-3 g suszu, a następnie zaparzając go przez 15 minut. Po przestudzeniu nadaje się do użycia.
Dowiedz się więcej ciekawostek na temat ziołolecznictwa, czytając artykuły na: https://pro-farm.pl/ziola/.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania ziela świetlika?
Niestety, mimo że ziele świetlika to naturalny składnik od pokoleń wykorzystywany w medycynie naturalnej, nie nadaje się do stosowania przez każdego.
Główne przeciwwskazania do stosowania ziela świetlika stanowią: ciąża, karmienie piersią, a także przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwzakrzepowych, na cukrzycę. Jeżeli masz wątpliwości, czy możesz stosować ziele świetlika, skonsultuj się ze swoim lekarzem. Dodatkowo warto mieć na uwadze, że u niektórych osób może występować nadwrażliwość na składniki aktywne występujące w zielu świetlika. Najczęściej sygnalizują je: uczucie świądu, nadwrażliwość na światło lub zmniejszona ostrość widzenia po zastosowaniu świetlika.