Maślan sodu to suplement diety, który pomaga dostarczać organizmowi kwas masłowy – substancję kluczową dla zdrowia nabłonka jelitowego. Suplementy diety z maślanem sodu mają szerokie zastosowanie w gastroenterologii, np. u osób z zespołem jelita drażliwego. Maślan sodu pomaga w odbudowie mikroflory jelitowej i przeciwdziała nadmiernej przepuszczalności jelit.
Co to jest maślan sodu? Na co pomaga?
Maślan sodu to sól sodowa kwasu masłowego, czyli krótkołańcuchowego kwasu tłuszczowego (short chain fatty acid – SCFA) naturalnie występującego w ludzkim organizmie. Podczas gdy kwas masłowy stanowi ciecz o oleistej konsystencji, maślan sodu ma stały stan skupienia soli sodowej, co ułatwia jego zastosowanie w suplementach diety.
Ponieważ maślan sodu w przewodzie pokarmowym łatwo ulega hydrolizie do aktywnej formy – kwasu masłowego – pomaga na wiele dolegliwości jelitowych. W badaniach Roedigera z 1980 roku odkryto, że kwas masłowy to główna substancja dostarczająca energię komórkom nabłonka jelitowego. Oznacza to, że jest on kluczowy dla zachowania struktury i integralności bariery jelitowej i ma bezpośredni wpływ na prawidłowe funkcjonowanie jelit.
Maślan sodu – właściwości
Maślan sodu po spożyciu ulega przekształceniu w kwas masłowy, który ma bezpośredni wpływ na florę jelitową i ścianę przewodu pokarmowego. Ze względu na to pośrednio oddziałuje również na inne narządy i tkanki w organizmie.
Główne właściwości maślanu sodu to:
- odbudowa mikroflory jelitowej – ponieważ stymuluje on wzrost korzystnych bakterii jelitowych, m.in. ze szczepów Lactobacillus i Bifidobacterium,
- wsparcie regeneracji nabłonka jelit – kwas masłowy odżywia kolonocyty (komórki nabłonka jelita grubego),
- przeciwdziałanie nadmiernej przepuszczalności jelit – tzw. zespołowi nieszczelnego jelita, który wiąże się z przenikaniem bakterii z jelita do krwiobiegu,
- hamowanie produkcji cytokin zapalnych IL-6, IL-8 oraz TNF-α,
- poprawa funkcji trawiennych – przeciwdziałanie wzdęciom, gazom,
- ułatwianie regularnego wypróżniania (w tym zmniejszanie nasilenia objawów biegunkowych w biegunkach o różnym podłożu).
Maślan sodu – działanie przeciwnowotworowe w badaniach
Wykazano, że maślan sodu działa ochronnie na poziomie komórkowym. Wyniki badania opublikowane w 2002 roku wskazują na to, że duże stężenie maślanu sodu w jelicie grubym może przeciwdziałać onkogenezie, zarówno na wczesnym, jak i na późnym etapie [1]. W stężeniu 1-10 mmol/l maślan sodu hamował proliferację (namnażanie się) komórek raka okrężnicy (linii LIM-1215) [2].
Opinie o maślanie sodu
Maślan sodu ma dobre opinie zarówno wśród specjalistów, jak i konsumentów. Dla naszych czytelników sprawdziliśmy opinie o maślanie sodu i cytujemy kilka najciekawszych.
„Praktycznie maślan sodu nie ma przeciwwskazań i działań niepożądanych. Jedna jedyna wada to ten zapaszek… ale można się przyzwyczaić” – pisze gastroenterolog Marta Dobras pod swoim filmem na YouTube pt. „Maślan sodu zbawieniem dla jelit? Wiele zalet – jedna wada”.
„Maślan sodu jest istotnie pomocny, zwróciłabym uwagę na skład kapsułek – bez cukrów prostych” – na pytanie pacjenta z zespołem jelita drażliwego odpowiada mgr Małgorzata Chodyła, dietetyk na portalu ZnanyLekarz.
„Właściwie mogę powiedzieć, że każdy może skorzystać na zwiększeniu kwasu masłowego w jelitach. Bez względu na stan zdrowia kwas masłowy pomaga utrzymać dobrą kondycję jelit i zapobiega wielu chorobom, m.in. chorobie Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego” – mówi dietetyk dr Bartek Kulczyński w swoim filmie o maślanie sodu na YouTube.
„Zeszłam do jednej tabletki dziennie podczas obiadu i muszę powiedzieć, że czuję się znacznie lepiej” – pisze użytkowniczka portalu GdziePoLek.pl.
Maślan sodu w diecie
Maślan sodu występuje w mleku i produktach mlecznych, takich jak masło, twarde sery (parmezan, gouda, cheddar, ementaler), śmietana (ok. 3 g na 100 g produktu). Znajduje się również w kiszonkach: kapuście, ogórkach, soi.
Trzeba mieć przy tym na uwadze, że zawartość maślanu w żywności jest bardzo mała, dlatego nie ma wpływu na jelita. O wiele większe znaczenie ma spożywanie pokarmów, które wspierają produkcję maślanu sodu w organizmie.
Kwas masłowy naturalnie powstaje w jelicie grubym (przede wszystkim w okrężnicy). Stanowi jeden z najważniejszych metabolitów błonnika pokarmowego, który bakterie jelitowe (m.in. szczepów Clostridium spp., Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Butyrivibrio spp. Megasphaera elsdenii i Mitsuokella multiacida) przekształcają w kwasy tłuszczowe.
Żeby dbać o prawidłowy poziom kwasu masłowego w jelitach, należy uwzględniać błonnik w codziennej diecie, szczególnie źródła:
- skrobi opornej – częściowo zmielone ziarna zbóż, nasiona roślin strączkowych, ziemniaki, ryż, kasze, otręby pszenne, chleb razowy,
- inuliny – cykorię, karczochy, cebulę, czosnek, por, topinambur, banany,
- oligofruktozy – cykorię, szparagi, mniszek lekarski, czosnek, cebulę,
- sorbitolu – jabłka, gruszki, śliwki, czereśnie, truskawki, marchew
- mannitolu – kalafior, marchew, seler, brokuły.
Suplementacja maślanu sodu
Suplementy z maślanem sodu mają szerokie zastosowanie w gastroenterologii (dziedzinie medycyny zajmującej się diagnostyką i leczeniem chorób układu pokarmowego). Kapsułki blokują przykry zapach (przypominający zjełczałe masło) maślanu sodu i dostarczają jelitom gotowy kwas masłowy, omijając proces fermentacji bakteryjnej. Aktualnie stosowane technologie mikrootoczkowania zapewniają niewielką utratę maślanu sodu podczas trawienia.
Maślan sodu – na co stosować?
Maślan sodu można stosować na różnego rodzaju dolegliwości trawienne, które wynikają z niskiego poziomu kwasu masłowego w jelitach. Stan ten może wynikać ze złych nawyków żywieniowych (niewystarczającego spożycia błonnika pokarmowego), ale również z dolegliwości zdrowotnych, takich jak zespół jelita drażliwego czy przewlekłe stany zapalne jelit.
Najczęściej maślan sodu stosuje się na:
- zaburzenia flory bakteryjnej – np. po antybiotykoterapii,
- dysfunkcje układu pokarmowego, np. zespół jelita drażliwego,
- zmiany zanikowe śluzówki jelit,
- dolegliwości trawienne (zaparcia, biegunki, wzdęcia),
- zaburzenia wchłaniania składników odżywczych,
- niektóre choroby (tylko w porozumieniu z lekarzem), takie jak choroba uchyłkowa jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroby zapalne błony śluzowej jelit i żołądka.
Jak stosować maślan sodu?
Maślan sodu stosuj zawsze zgodnie z zaleceniami producenta wybranego przez Ciebie suplementu diety.
Dzienne spożycie może różnić się zależnie od składu konkretnego produktu. Najwyższe porcje dzienne maślanu sodu to 1200-1300 mg. Wielu producentów zaleca jednak stopniowe wdrażanie tego produktu, zaczynając od mniejszych porcji, np. 400 mg dziennie.
Jeżeli suplementujesz maślan sodu w kapsułkach, najlepiej stosować go w kilku porcjach w ciągu dnia, np. 1 kapsułka rano do śniadania, 2 kapsułka po południu do obiadu i 3 kapsułka wieczorem do kolacji.
Większość producentów zaleca długotrwałą, systematyczną suplementację maślanu sodu przez min. 3 miesiące. Dokładny czas stosowania najlepiej skonsultuj z lekarzem.
Maślan sodu – przed czy po jedzeniu?
Maślan sodu stosuj zawsze do posiłku, popijając wodą. Pozwoli to na stopniowe uwalnianie kwasu masłowego w świetle jelita.
Nie należy łączyć maślanu sodu ze środkami przeczyszczającymi.
Maślan sodu a tycie
Stosowanie maślanu sodu nie ma wpływu na tycie. Suplementy diety z maślanem sodu mają niewielką zawartość kalorii, dlatego mogą być stosowane również przez osoby mające na celu redukcję masy ciała.
Czy maślan sodu jest bezpieczny?
Kwas masłowy naturalnie występuje w ludzkim organizmie, dlatego maślan sodu, jego formę soli sodowej, uznaje się za bezpieczny suplement diety.
Maślan sodu a wątroba
Maślan sodu to substancja o bardzo niskiej toksyczności, dlatego jest bezpieczny również dla wątroby. Osobom chorującym przewlekle zalecamy jednak konsultację z lekarzem, który weźmie pod uwagę indywidualne uwarunkowania zdrowotne.
Maślan sodu – skutki uboczne
U niektórych osób podczas suplementowania maślanu sodu mogą pojawić się niepożądane skutki uboczne (zwłaszcza na początku stosowania):
- wzdęcia i gazy,
- biegunka,
- bóle brzucha,
- nudności,
- dyskomfort żołądkowy.
Najlepiej wtedy zmniejszyć dzienną porcję maślanu sodu (prawdopodobnie jest za duża). Te objawy powinny ustąpić po kilku dniach stosowania maślanu sodu. Jeżeli utrzymują się dłużej, należy przerwać suplementację i skonsultować się z lekarzem.
Rzadko występuje reakcja alergiczna na maślan sodu (wysypka i świąd skóry) – wtedy należy niezwłocznie przerwać suplementację.
Przeciwwskazania do stosowania maślanu sodu
Główne przeciwwskazania do stosowania maślanu sodu to:
- alergia lub nadwrażliwość na maślan sodu i inne składniki suplementu diety,
- choroby nerek,
- choroby jelit, podczas których nie konsultowano z lekarzem stosowania maślanu sodu,
- ciąża i karmienie piersią.
Zanim rozpoczniesz suplementację maślanu sodu, skonsultuj się z lekarzem.
Maślan sodu – na co pomaga? Podsumowanie
Maślan sodu po spożyciu przekształca się w kwas masłowy, który pomaga odbudowywać nabłonek jelitowy i zdrowy mikrobiom jelit. Prawidłowy poziom kwasu masłowego w jelitach przeciwdziała stanom zapalnym i różnego rodzaju dolegliwościom trawiennym, takim jak wzdęcia, gazy, biegunki oraz zaparcia. Co więcej, kwas masłowy zmniejsza ryzyko wielu chorób jelit i przyczynia się do prawidłowego wchłaniania składników odżywczych ze spożywanych pokarmów.
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępuje porady medycznej. Przed wprowadzeniem zmian pod kątem swojego zdrowia skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą.
Źródła:
- Aviv-Green C, Polak-Charcon S, Madar Z, et al. Different molecular events account for butyrate-induced apoptosis in two human colon cancer cell lines. J Nutr 2002; 132: 1812-8.
- Whitehead RH, Young GP, Bhathal PS. Effects of short chain fatty acids on new human colon carcinoma cell line (LIM 1215). Gut 1986; 27: 1436-57.
- Roediger WE. Role of anaerobic bacteria in the metabolic welfare of the colonic mucosa in man. Gut 1980; 21: 793-8.
- Banasiewicz, T.; et al.:Kliniczne aspekty zastosowania kwasu masłowego w postępowaniu dietetycznym w chorobach jelit, Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5: 329 334 (2010).
- Kotunia, A.; Pietrzak, P.; Guilloteau, P.; Zabielski, R.: Kwas masłowy w przewodzie pokarmowym, Prz Gastroenterol, 2010 5, 117-22.
- Tarnowski W., Borycka-Kiciak K., Kiciak A. et al.: Wyniki leczenia zespołu jelita nadwrażliwego z zastosowaniem kwasu masłowego – raport wstępny. Gastroenterol. Prakt. 2011; 1: 43-48.
- Hamer, Henrike M., et al.: The role of butyrate on colonic function, Alimentary pharmacology & therapeutics 27.2 (2008): 104-119.
- Zhang, L.; et al.: Butyrate in Energy Metabolism: There Is Still More to Learn, Trends in Endocrinology & Metabolism, Volume 32, Issue 3, 159 – 16.
- Flegiel, E.; Piotrowska, M.; Ptasznik, M.; Baran, A.; Lenart, J.; Podrażka, M.; Adamczyk, M.: Review of the effects of sodium butyrate on obesity, inflammatory bowel disease, pregnancy and colorectal cancer, Prospects in Pharmaceutical Sciences, 22(4), 7–15.