Lawenda wąskolistna – uprawa, zastosowanie, przepisy

Lawenda wąskolistna, znana również jako Lavandula angustifolia, to roślina z basenu Morza Śródziemnego. Ma szerokie zastosowanie w medycynie i kosmetyce, przede wszystkim w fitoterapii i aromaterapii. Uprawa lawendy nie jest wymagająca – najlepiej wybrać słoneczne stanowisko i półprzepuszczalną glebę. Z kwiatów lawendy możesz robić m.in. domowe olejki, napary i desery.

Zastosowanie lawendy wąskolistnej w medycynie

Kwiaty lawendy stanowią surowiec leczniczy. Zawierają cenny olejek eteryczny, który obfituje w związki o aktywności biologicznej, takie jak flawanoidy, kwasy fenolowe, triterpeny i kumaryny. Mają właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz antybakteryjne. Oddziałują też na ośrodkowy układ nerwowy, zapewniając efekt uspokajający.  

• Redukcja stresu i lepszy sen – lawendę wąskolistną szeroko stosuje się w aromaterapii. Poza pięknym zapachem zawarte w niej olejki eteryczne mają działanie łagodzące stres i poprawiające jakość snu.
• Łagodzenie bólu – badania wykazały, że olejek lawendowy ma właściwości rozkurczające mięśnie gładkie górnych dróg oddechowych, jelit i dróg żółciowych, co może przynosić ulgę w dolegliwościach bólowych tych obszarów.
• Wsparcie odporności organizmu – ze względu na właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne lawenda wspiera układ odpornościowy w walce z infekcjami.

Lawenda wąskolistna w kosmetyce

Ekstrakty z lawendy stanowią częste składniki kosmetyków. Nadają im właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne, stymulujące mikrokrążenie, a także regulujące produkcję sebum przez gruczoły łojowe.

• Poprawa nastroju – kąpiel z olejkiem lawendowym pielęgnuje zarówno ciało, jak i zmysły. Kosmetyki z dodatkiem lawendy pomagają w uzyskaniu stanu odprężenia dzięki swojemu pięknemu zapachowi.
• Regeneracja skóry – działanie przeciwzapalne lawendy przyspiesza naturalne procesy odnowy skóry.
• Właściwości przeciw niedoskonałościom – ponieważ lawenda działa antybakteryjnie, może wspierać pielęgnację skóry trądzikowej.
• Normalizacja cery tłustej – lawenda ma właściwości ściągające, dzięki którym ogranicza nadmierne przetłuszczanie się skóry.
• Działanie anti-aging – antyoksydacyjne związki występujące w lawendzie pomagają spowalniać procesy starzeniowe.

Uprawa lawendy wąskolistnej

• Jedna z najbardziej cenionych odmian lawendy to lawenda wąskolistna hidcote blue, która jest mrozoodporna. Najłatwiejsza w uprawie jest sadzonka, która pozwoli Ci od razu cieszyć się pięknymi, aromatycznymi kwiatami rośliny. W Polsce osiąga wysokość do ok. 50 cm, a szerokość do ok. 70 cm.
• Najlepszy termin na sadzenie lawendy to kwiecień, choć możesz zrobić to także we wrześniu lub październiku. Rozstawa sadzonek lawendy powinna wynosić 30-40 cm. Lawendę wąskolistną możesz uprawiać także w doniczce, np. na balkonie czy tarasie.
• Lawenda wąskolistna lubi mieć stanowisko od strony południowej lub zachodniej. Do sadzonki najlepiej sprawdzi się piaszczyste podłoże o odczynie zasadowym.
• Dbaj o systematyczne, umiarkowane podlewanie lawendy. Od kwietnia do sierpnia nawoź roślinę, co gwarantuje jej obfite kwitnienie.

Przepisy z wykorzystaniem kwiatów lawendy

Kwiaty lawendy możesz poddawać domowej obróbce, wykorzystując je na co dzień w swojej kuchni i pielęgnacji. Oto kilka przepisów, które pozwalają wykorzystać jej wyjątkowy aromat.

Domowy olejek lawendowy

Na bazie świeżych kwiatów lawendy możesz przygotować jeden z najbardziej cenionych, uniwersalnych olejków eterycznych. Sprawdzi się m.in. jako dodatek do kąpieli, odświeżacz powietrza, do masażu oraz inhalacji.

Składniki: 1 szklanka świeżych kwiatów lawendy, 1 szklanka oleju bazowego (np. oliwy z oliwek, oleju kokosowego).

1. Zbierz świeże kwiaty lawendy.
2. Kwiaty umyj, rozdrobnij i osusz.
3. Umyte i osuszone kwiaty zalej olejem bazowym.
4. Pozostaw w słoiku w ciepłym miejscu na 3-4 tygodnie, wstrząsając co kilka dni.
5. Po tym czasie przecedź olej, ciesząc się domowym olejkiem lawendowym.

Napar z lawendy

Marzysz o wieczornym odprężeniu i chcesz ułatwić sobie zasypianie? Delikatny, kwiatowy napar może Ci w tym pomóc. Jego aromatyczny smak idzie w parze z działaniem uspokajającym.

Składniki: 1 łyżeczka suszonych kwiatów lawendy, 1 szklanka gorącej wody.

1. Ścinaj pozbawione wilgoci (np. rosy) łodygi lawendy wraz z kwiatostanami, najlepiej w słoneczny dzień.
2. Zwiąż kilka łodyg lawendy wąskolistnej w małe bukiety, przy użyciu sznurka lub gumki recepturki.
3. Powieś bukiety do góry nogami w suchym, ciepłym i zacienionym miejscu. Unikaj bezpośredniego nasłonecznienia, które może powodować utratę koloru i aromatu kwiatów.
4. Suszone kwiaty lawendy oddziel od łodyg i zamknij w szczelnym słoiczku. Teraz masz zapas suszu na wiele naparów.
5. 1 łyżeczkę suszonych kwiatów lawendy umieść w zaparzaczu do herbaty.
6. Zanurz zaparzacz w kubku z gorącą wodą na 5 minut.
7. Wyjmij zaparzacz i odczekaj jeszcze kilka minut – Twój napar z lawendy jest gotowy do picia. 

Lawendowa sól do kąpieli

To prawdziwa gratka dla miłośników błogiego relaksu w wannie. Sól do kąpieli odpręża mięśnie, poprawia ukrwienie skóry i działa oczyszczająco. Dodatek lawendy ułatwia wyciszenie zmysłów po ciężkim dniu, a także wspiera procesy regeneracyjne skóry.

Składniki: 2 szklanki soli Epsom, 1/2 szklanki suszonej lawendy, kilka kropel olejku lawendowego.

1. Wymieszaj sól do kąpieli z suszonymi kwiatami lawendy.
2. Dodaj kilka kropli olejku lawendowego i ponownie zamieszaj.
3. Całość wsyp do wanny wypełnionej wodą. Poczekaj aż sól rozpuści się pod wpływem ciepła.
4. Kąpiel gotowa – pora na relaks!

Lawendowy syrop

Jeżeli lubisz smak i aromat lawendy, możesz na co dzień wzbogacać nim swoje napoje i desery. Przygotowanie jest bajecznie proste, a sam syrop charakteryzuje się długą trwałością.

Składniki: 1 szklanka wody, 1 szklanka cukru, 1 łyżka suszonej lawendy.

1. W rondelku na wolnym ogniu rozpuść cukier w wodzie.
2. Dodaj 1 łyżkę suszonej lawendy i zamieszaj.
3. Całość doprowadź do zagotowania, następnie wyłącz palnik i odstaw garnuszek na 20 minut.
4. Powstały syrop przecedź, by pozbyć się fragmentów kwiatów.
5. Czysty syrop przelej do szklanej buteleczki.

Lawendowy cukier

Jeszcze szybsza alternatywa dla lawendowego syropu to po prostu lawendowy cukier. Możesz słodzić nim kawę i herbatę. Podaj go gościom podczas uroczystych spotkań. Sprawdzi się także do dekorowania ciast i innych deserów.

Składniki: 1 szklanka cukru, 2 łyżki suszonej lawendy.

1. Wymieszaj ulubiony cukier (np. trzcinowy) z suszoną lawendą.
2. Lawendowy cukier przechowuj w szczelnym pojemniku.

By przywołać wspomnienia tegorocznego lata, jesienią i zimą upiecz kruche, lawendowe ciasteczka. Ich aromat z pewnością zrobi wrażenie na gościach.

Składniki: 2 łyżki drobno zmielonej suszonej lawendy, 2 szklanki mąki pszennej tortowej, 150 g masła, 4 łyżki cukru pudru, 1 jajko z chowu ekologicznego, 1/3 łyżeczki ekstraktu z wanilii.

1. W misce wymieszaj mąkę, suszoną lawendę i cukier puder.
2. Dodaj pokrojone w kostkę, zimne masło.
3. Wbij jajko.
4. Składniki wyrabiaj dłońmi, aż ciasto uzyska jednolitą konsystencję.
5. Gotowe ciasto włóż do lodówki na kilka godzin.
6. Piekarnik rozgrzej do 180 stopni, ustawiając pieczenie góra-dół.
7. Ciasto wyjmij z lodówki i rozwałkuj na stolnicy do grubości ok. 3 mm.
8. Wycinaj okrągłe ciasteczka, np. szeroką szklanką albo formą.
9. Ciasteczka układaj na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia.
10. Piecz przez ok. 15 minut lub do momentu, gdy ciasteczka delikatnie się zarumienią.
11. Wyjmij blachę z ciastkami i poczekaj aż ostygną. Wtedy będą gotowe do jedzenia!

Przepisy z lawendą – przydatne wskazówki

• Zawsze używaj lawendy z umiarem, ponieważ ma intensywny smak i aromat.
• Upewnij się, że lawenda jest bezpieczna do spożycia; niektóre odmiany są przeznaczone wyłącznie do użytku zewnętrznego. Lawenda wąskolistna ma zastosowanie kulinarne.
• Przechowuj produkty z lawendą w szczelnych pojemnikach, aby zachować ich świeżość i aromat.
• Weź pod uwagę indywidualne reakcje alergiczne lub wrażliwość na lawendę, np. u swoich gości, którym serwujesz lawendowe desery i napoje.

Uprawa i zastosowanie lawendy wąskolistnej – podsumowanie

Lawenda to wszechstronna roślina o wielu zastosowaniach. Jej kwiaty są wykorzystywane m.in. w medycynie i kosmetyce. Odmiana wąskolistna nadaje się także do wykorzystywania w kuchni. Działa uspokajająco, antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Możesz uprawiać ją w ogrodzie lub na balkonie, a następnie ścinać i suszyć jej kwiaty.

Źródła:

[1] Dobros N., Zawada K., Zielińska A., „Związki biologicznie czynne i właściwości antyoksydacyjne ekstraktów z kwiatów lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia Miller.)”, Analiza, produkcja i zastosowanie substancji oraz komponentów pochodzenia roślinnego (2018): 111.

[2] Linck V. M., da Silva A. L., Figueiró M., Piato A. L., Herrmann A. P., Dupont Birck F., Caramão E. B., Nunes D. S., Moreno P. R., Elisabetsky E., Inhaled linalool-induced sedation in mice, Phytomedicine, 16(4), (2009), 303-307.

[3] Kritsidima M., Newton T., Asimakopoulou K., The effects of lavender scent on dental patient anxiety levels: a cluster randomized-controlled trial, Community Dentistry and Oral Epidemiology, 38, (2010), 83-87.

[4] Adaszyńska M., Swarcewicz M., Markowska-Szczupak A., „Porównanie składu chemicznego i aktywności przeciwdrobnoustrojowej olejku eterycznego otrzymanego z różnych krajowych odmian lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia L.)”, Postępy Fitoterapii, 2/2013.